Teleks z serwisem informacji zagranicznej na temat tzw. Spotkania Trzech
Prezentowany poniżej teleks[i] pochodzi z zespołu akt Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, w którym znajdziemy m.in. ponad tysiąc jednostek z teleksami adresowanymi do krajowych władz „Solidarności” w Gdańsku z okresu luty – listopad 1981 roku. Teleksy były w tamtym okresie powszechnie wykorzystywanym narzędziem komunikacji.
Wśród zachowanych teleksów znaleźć można wiadomości dotyczące różnorodnych tematów, wśród nich liczne apele członków i komisji zakładowych NSZZ „Solidarność”, uchwały, komunikaty i oświadczenia wydawane przez różne organy związkowe, opisy strajków i protestów robotniczych, a także akcji propagandowych służby bezpieczeństwa i represji ze strony Milicji Obywatelskiej. Teleksy zawierają również informacje na temat bieżącej sytuacji w zakładach pracy, spotkań związkowców z przedstawicielami rządu, czy obchodów rocznicowych.
Przykładem wiadomości przytaczającej cytaty z prasy zagranicznej jest teleks opatrzony tematem “serwis informacji zagranicznej” z dnia 9 listopada 1981 roku, podpisany przez Jana Jarco. Teleks adresowany do Arkadiusza “Arama” Rybickiego, z prośbą o udostępnienie członkom Prezydium. Serwis dotyczy doniesień opublikowanych przez Wall Street Journal, New York Times, Le Figaro i Associated Press w dniach 5-7 listopada 1981 roku na temat spotkania, do jakiego doszło 4 listopada 1981 r. w Warszawie pomiędzy gen. Wojciechem Jaruzelskim, prymasem Polski Józefa Glempem i przewodniczącym NSZZ “Solidarność” Lechem Wałęsą, określanego mianem “Spotkania Trzech”.
Do wydarzenia tego doszło z inicjatywy Episkopatu zaniepokojonego wzrostem napięć społecznych powodowanych trudną sytuacją społeczną i ekonomiczną w kraju i zwiększającym się poczuciem zagrożenia interwencją radziecką oraz walkami bratobójczymi. Było ono również pokłosiem wcześniejszego, październikowego spotkania prymasa Glempa z gen. Jaruzelskim, dotyczącego propozycji zbudowania „platformy porozumienia narodowego”. Uczestnicy spotkania dyskutowali o koncepcji takiej platformy. Po spotkaniu prymas Glemp wystosował do Lecha Wałęsy specjalny telegram, w którym wyraził swoje przekonanie, że zaowocuje ono dobrem dla Polski (Leszek Biernacki, Stanowisko Kościoła wobec NSZZ „Solidarność” i sytuacji w kraju, http://www.solidarnosc.org.pl/wszechnica/page_id=176/index.html, dostęp 20.11.2020).
Zagraniczne źródła przywoływane w prezentowanym poniżej teleksie widzą w tym wydarzenie szansę na porozumienie, na zbudowanie platformy dialogu pomiędzy zwaśnionymi stronami. Podkreślają bezprecedensowość rozmów i dobrą wolę wszystkich stron, z zastrzeżeniem, że gen. Jaruzelski nie konsultował się w tej sprawie z Biurem Politycznym, a bardziej dogmatyczne kręgi partyjne mogą negować porozumienie i dialog, a także torpedować negocjacje w nadziei obalenia Lecha Wałęsy i doprowadzenia rozłamu w “Solidarności”. Zwracają też uwagę na fakt, że pojednawcze podejście okazane przez Lecha Wałęsę może się nie spotkać ze zrozumieniem ze strony niektórych krytycznie do niego nastawionych członków Komisji Krajowej.
Czytelnia Archiwum Historycznego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”
Materiały archiwalne są udostępniane w Czytelni Akt Historycznych od poniedziałku do czwartku w godzinach: 9.00 – 15.30. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w czytelni, planowaną wizytę należy zapowiedzieć kontaktując się z Archiwum KK NSZZ „Solidarność” telefonicznie lub poprzez e-mail. W związku z epidemią koronawirusa w Czytelni wymagane jest zasłanianie nosa i ust.
/Iwona Flis, Fundacja im. Stanisława Flisa “Archiwa Pomorskie”, dobór skanów: Łukasz Grochowski, Archiwum Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”/
………………………………………………
[i] “Teleks – [ang. Teleprinter Exchange Service], telex, usługa telegraficzna o zasięgu międzynar., polegająca na przesyłaniu wiadomości w postaci tekstu (znaków alfanumerycznych) za pośrednictwem komutowanej automatycznie sieci telegraficznej (telegrafia) pomiędzy abonentami wyposażonymi w dalekopisy lub urządzenia komputerowe, zawierające specjalną kartę telegraficzną, pełniące ich funkcję” (https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/teleks;3986154.html, dostęp 20.11.2020).