Archiwalia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego
Lutowy artykuł, publikowany w ramach cyklu „Z Archiwum Historycznego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, poświęcony zostanie archiwaliom Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS). Słowem wstępu przypomnieć można, że MKS w Gdańsku został powołany w Stoczni Gdańskiej 16 sierpnia 1980 r. W skład Komitetu wchodziło początkowo 18 osób. Przewodniczącym Komitetu był Lech Wałęsa. Na podstawie zgłaszanych przez strajkujące zakłady postulatów powstała lista 21 postulatów, które delegacja MKS złożyła w Urzędzie Wojewódzkim. 22 sierpnia 1980 r. MKS ogłosił, że jest jedyną strukturą mogącą podjąć decyzję o zakończeniu strajków. Dzień później MKS zakomunikował, że bez zagwarantowania prawa do utworzenia związków zawodowych strajki nie zostaną zakończone. 31 sierpnia 1980 r. przedstawiciele Prezydium MKS podpisali w stoczniowej sali BHP końcowe porozumienie z komisją rządową. MKS 1 września 1980 r. przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnych Związków Zawodowych.
Archiwalia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego stanowią jeden spośród prawie 200 dotychczas wyodrębnionych zespołów i kolekcji Archiwum Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Całość tworzy 55 jednostek archiwalnych. Dokumenty spisane są głównie w języku polskim, w pojedynczych przypadkach w językach: niemieckim, angielskim oraz szwedzkim. Omawiane źródła, jako zespół archiwalny, dzielą się na dwie serie. Pierwsza seria to Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, druga to Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Wyodrębnione podserie pierwszej serii to: komunikaty i oświadczenia; porozumienia; negocjacje; delegaci; biuletyny; druki ulotne oraz korespondencja. Wyodrębnione podserie Prezydium MKS to kolejno: protokoły Prezydium, komunikaty i oświadczenia, postulaty, punkt prasowy, korespondencja oraz materiały informacyjne.
Wybrane archiwalia
W prezentowanych skanach znajduje się m. in. komunikat Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z 16 sierpnia 1980 r., w którym mowa o utworzeniu MKS-u, jego celach i postanowieniach. W zbiorze udostępnionych skanów zaprezentowana została pierwsza z piętnastostronicowego publikowanego porozumienia zawartego przez Komisję Rządową i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w dniu 31 sierpnia 1980 r. w Stoczni Gdańskiej. W przechowywanej dokumentacji MKS-u odnaleźć możemy ręcznie pisane notatki prowadzone podczas negocjacji pomiędzy przedstawicielami Prezydium MKS a Komisją Rządową. Zachowały się też odręczne listy członków Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, jak prezentowana lista MKS-u na rozłożonej kartce w wąskie linie formatu A5. W dokumentacji Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego znajduje się komplet 13 numerów wydawanego w Stoczni Gdańskiej Strajkowego Biuletynu Informacyjnego „Solidarność”. Zaprezentowana została pierwsza strona pierwszego numeru datowanego na 23 sierpnia 1980 roku Strajkowego Biuletynu Informacyjnego „Solidarność”. Podczas strajków sierpniowych wydawano sporo ulotek, w tym między innymi rozpowszechniana była ulotka wydana przez Wolną drukarnię Stoczni Gdańskiej z orędziem Ojca Św. Jana Pawła II do Prymasa Polski Kardynała Wyszyńskiego. Siedemnaście teczek zawiera korespondencja MKS-u. Przedstawione zostało tu pismo do MKS Rady Zakładowej Ośrodka Badawczo – Rozwojowego Przemysłu Budowy Urządzeń Chemicznych w Krakowie.
Z drugiej serii omawianego zespołu zaprezentowany został początek ręcznie pisanego protokołu nr 1 z zebrania Prezydium MKS z dokładnie określonym dniem, a nawet godziną zebrania. Prezydium MKS-u wydawało własne komunikaty i oświadczenia. Przedstawione zostało jedno z nich, informujące o braku wśród prezydium członków organizacji Ruchu Młodej Polski i KSS KOR z podpisami członków Prezydium MKS-u. W teczkach zatytułowanych punkt prasowy znaleźć możemy m. in. wiersze dotyczące wydarzeń sierpniowych, w tym m. in. wiersz zatytułowany „Tobie ojczyzno”, gdzie wspomina się zarówno czternastego sierpnia i MKS. Trzeba też zaznaczyć, że zgromadzona dokumentacja nie jest jednostronna. Przechowywane są bowiem także druki ulotne publikowane przez władze PRL, jak ta wydana przez prezydentów Gdańska, Gdyni oraz Sopotu do mieszkańców Trójmiasta o szkodliwości strajku.
Czytelnia Archiwum Historycznego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”
Na zakończenie chciałbym ponownie zaprosić zainteresowane osoby do korzystania ze zbiorów Archiwum Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” w czytelni Archiwum od poniedziałku do piątku od godziny 9:00 do 15:30.
/Łukasz Grochowski, Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”/
