(1925 – 1996)
Czesław Stodolny, historyk i archiwista, urodził się 19 VII 1925 r. w Czekanowie (powiat Ostrów Wielkopolski), jako syn Michała i Zofii z domu Micuła, w rodzinie kolejarskiej. Był najstarszy z trojga rodzeństwa.
Edukację podstawową rozpoczął w szkole powszechnej w Czekanowie, a zakończył w 1936 r. w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie też od roku 1937 uczęszczał do I Państwowego Gimnazjum i Liceum Męskiego.
Po wybuchu II wojny światowej został w grudniu 1940 r. wysiedlony wraz z rodziną z Czekanowa i skierowany do robót przymusowych w firmie niemieckiej Hermann Kirchner Tiefbauunternehmung Weimar, dla której od kwietnia 1941 do sierpnia 1942 r. pracował jako robotnik przy budowie linii kolejowych. Po powrocie z prac przymusowych był zatrudniony na poczcie w Czekanowie jako doręczyciel wiejski.
Po wyzwoleniu kontynuował naukę w I Państwowym Gimnazjum i Liceum Męskim w Ostrowie Wielkopolskim. Świadectwo dojrzałości uzyskał w czerwcu 1947 r. i wkrótce rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym, a później Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu w Poznaniu. W trakcie studiów był działaczem akademickiej organizacji Polski Ruch Ochrony Łużyc „Prołuż”, prowadzącej badania nad dziejami Łużyc (w marcu 1948 r. Zarząd Główny tej organizacji powołał go na Prezesa Okręgu Poznańskiego). Studia ukończył w grudniu 1951 r. obroną pracy dyplomowej pt. „Przyłączenie Pomorza do Wielkopolski przez Przemysła II” i uzyskał stopień magistra filozofii.
1 VII 1952 r. rozpoczął pracę w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Gdańsku. Z tą instytucją związany był prze całe swoje życie zawodowe. W początkach swojej kariery archiwisty odbył miesięczny kurs dla pracowników naukowych państwowej służby archiwalnej, zorganizowany przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych. Uczęszczał również na seminarium doktoranckie na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, przygotowując pracę pt. „Port Gdański a Polska w latach 1920–1939 na tle ogólnej sytuacji politycznej i gospodarczej Wolnego Miasta” pod kierunkiem prof. Kazimierza Piwarskiego, jednak liczne obowiązki nie pozwoliły mu na jej sfinalizowanie.
Od 1958 r. kierował Oddziałem VI (akt administracji państwowej, sądów oraz instytucji i organizacji społecznych od 1945 r.), a w latach 1971-1980 Oddziałem III (materiałów archiwalnych wytworzonych od 1945 r. ). W 1985 r. uzyskał nominację na kustosza, następnie, do przejścia na emeryturę w marcu 1991 r. pełnił funkcję kierownika Oddziału Inspekcji i Kontroli Archiwum Państwowego w Gdańsku.
Brał czynny udział w pracach wielu komisji i zespołów, m.in. był przewodniczącym Wojewódzkiej Komisji Oceny Materiałów Archiwalnych, a w latach 1970-1975 członkiem Komisji Metodycznej. W ramach swoich obowiązków zawodowych sprawował opiekę i kontrolę nad narastającym zasobem archiwalnym, opracowywał instrukcje kancelaryjne i wykazy akt dla urzędów i instytucji państwowych (m. in. dla Stoczni Gdańskiej). Przez wiele lat sprawował opiekę nad praktykami studenckimi w archiwum, wychowując wiele pokoleń archiwistów. Zinwentaryzował, opracował i opatrzył wstępami kilkanaście zespołów akt, w tym m.in: Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, Senatu Wolnego Miasta Gdańska (1919–1939), Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku oraz Zarządu Miejskiego w Gdańsku 1945–1950, Polsko-Brytyjskiego Towarzystwa Okrętowego S.A. 1928-1940. Przeprowadzał kwerendy źródłowe dla Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych oraz Pracowni Historycznej Stosunków Polsko-Radzieckich Polskiej Akademii Nauk.
Czesław Stodolny aktywnie uczestniczył w życiu naukowym Wybrzeża, będąc członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Gdańsku, Rady Naukowej Muzeum w Stutthofie oraz regionalnego zespołu badawczego w WAP w Gdańsku, zajmującego się przygotowaniem publikacji źródłowych do dziejów przemysłu okrętowego, portów i żeglugi. Uczestniczył w organizacji kilku wystawach archiwalnych, m.in. wystawy na Zamku w Malborku w 1957 r. i w Powiatowym Archiwum Państwowym w Tczewie w 1960 r.
Był współzałożycielem gdańskiego Oddziału Stowarzyszenia Archiwistów Polskich i jego przewodniczącym w pierwszej i drugiej kadencji, a w latach 1967-1970 członkiem Zarządu Głównego SAP.
Warto wspomnieć, że lipcu 1955 r. otrzymał propozycję zatrudnienia w Ministerstwie Spraw zagranicznych, której jednak nie przyjął, poświęcając całe życie zawodowe państwowej służbie archiwalnej.
Opracował publikacje na temat Wolnego Miasta Gdańska: Port gdański w latach 1793–1945 („Technika i Gospodarka Morska”, 1954, nr 12); recenzję pracy H.C. Lonhardt, Nazi conquest of Danzig, Chicago 1942 („Zapiski Historyczne” UMK, t. 22, 1956); Wolne Miasto Gdańsk w latach 1920–1939 [w:] X wieków Gdańska, Gdańsk— Warszawa 1962; Komisarz Generalny RP w Gdańsku i jego akta („Archeion”, t. 40, 1964); Inwentarz akt Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku 1919–1939 (Warszawa 1967); Senat Wolnego Miasta Gdańska. Dzieje urzędu, jego organizacja, charakterystyka treści akt („Archeion”, t. 59, 1973). Pisał również o działalności archiwów austriackich i niemieckich, recenzując ich czasopisma na łamach „Archeionu”.
Do swoich obowiązków podchodził niezwykle sumiennie i z wielkim zaangażowaniem. Za swoją działalność naukową i społeczną otrzymał liczne wyróżnienia, m.in. Złoty Krzyż Zasługi i Odznakę Honorową Zasłużony Ziemi Gdańskiej (1971 r. ), Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego (1977 r.), Odznakę Honorową „Za zasługi dla Archiwistyki” (1978 r.), Medal Pamiątkowy Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce (1981 r.), a w 1985 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Był żonaty od 1958 r. z Marią Felicją Samulską, również archiwistką. Mieli syna Piotra.
Zmarł 14 lipca 1996 r., pochowany został na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku przy Bramie Oliwskiej.
Opracowano na podstawie:
Stanisław Flis: Czesław Stodolny — wspomnienie pośmiertne, „Archeion” 1997, t. 98, s. 351–352.
Katarzyna Stodolna: Czesław Stodolny [w:] Pół wieku Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Gdańsku 1965-2015, red. S. Kościelak i M. Płuciennik, Gdańsk 2015, s. 38-40.